Dnia 24 kwietnia br. w Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej im. Janusza Żurakowskiego w Kartuzach odbyła się prelekcja Krzysztofa Drażby Za kotarą i w cieniu urny, czyli mało znane fakty z okresu referendum z 23 czerwca 1946 roku w Polsce.
Referendum z 30 czerwca 1946 r. to jedno z przełomowych wydarzeń w historii Polski po II wojnie światowej. Obejmowało 3 pytania:
1. Likwidacja senatu
2. Reforma rolna i nacjonalizacja przemysłu
3. Uznanie granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej.
Do głosowania w referendum komuniści i ich satelici zachęcali do głosowania 3 razy na „tak”, zaś PSL premiera Mikołajczyka w sprawie pierwszego pytania na „nie”, a pozostałe na „tak”. Nieplanowane przez żadną ze stron i początkowo uważane za mało znaczący epizod w walce o kształt powojennego państwa, stało się zasadniczym starciem dwóch konkurujących sił politycznych ubiegających się o władzę w kraju. Sfałszowane przez komunistów, w Polsce Ludowej było uznawane za mit założycielski „najszczęśliwszego ustroju ludzkości” nad Wisłą. Prelegent przedstawił również wyniki referendum na terenie powiatu kartuskiego. Były one zaskakujące z tego powodu, że blisko 50% było za zlikwidowaniem senatu. Powiat kartuski był jedynym, gdzie były takie proporcje. W pozostałych powiatach woj. gdańskiego zdecydowana większość społeczeństwa opowiedziała się na „nie”.
Prelegent - Krzysztof Drażba to absolwent historii Wydziału Filologiczno-Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego, p.o. Naczelnika Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku. Edukator, twórca i współtwórca edukacyjnych wystaw historycznych, autor ekspozycji „Urna to jest taki pniak. Wrzucisz »nie«, wychodzi »tak«. Referendum 30 czerwca 1946 r. w województwie gdańskim” i publikacji o tym samym tytule.
Spotkaniu towarzyszyła projekcja oryginalnych, archiwalnych nagrań dokumentujących omawiane referendum.
Organizatorem spotkania był Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku oraz Biblioteka Publiczna w Kartuzach.
