Dnia 7 września 2015 w Bibliotece Publicznej w Kartuzach odbył się wernisaż ogólnopolskiej senackiej wystawy przygotowanej przez Polskie Stowarzyszenie Europa - Demokracja-Esperanto (EDE-PL) pt: „125 lat Języka Esperanto”. Prelekcję na temat wystawy wygłosił wiceprzewodniczący w/w stowarzyszenia Pan Edward Kozyra z Malborka.
Udział w wernisażu wziął także Pan Andrzej Marszałkowski, wieloletni esperantysta działający na terenie Kartuz, który do lat 70-tych ubiegłego stulecia przeprowadził setki kursów esperanta na terenie Kartuz oraz okolic i opowiedział o historii ruchu esperanckiego w tym mieście. Warto także zwrócić uwagę na fakt, że w Kartuzach urodził się ceniony esperantysta Pan Feliks Malinowski (23.07.1932) – Kaszub, który przeniósł się do Żnina, skąd w 1988 roku wyjechał na tournée po Afryce, gdzie przeprowadził serie prelekcji na temat Polski oraz nauczał języka esperanto.
Gościem na wernisażu był również Pan Gerard Tobias z Wejherowa wieloletni działacz esperancki, który uświetnił wernisaż deklamacją w języku esperanto fragmentów „Pana Tadeusza” i modlitwy „Pod zielonym sztandarem” napisanej przez Ludwika Zamenhofa – twórcę języka esperanto – i wygłoszonej po raz pierwszy na pierwszym światowym zjeździe esperantystów, który odbył się we Francji ponad 100 lat temu. Ciekawostkę stanowi fakt, że „Pana Tadeusza” udało się przetłumaczyć z zachowaniem 13-zgłoskowca tylko na język kaszubski, węgierski i esperanto.
Na zakończenie wernisażu Pani Krystyna Mikołajczak z Malborka zaśpiewała piosenki w języku esperanto pt: „Polaj floroj”, „Salutom”, „Ora juneco”.
W założeniu twórcy języka esperanto – Ludwika Zamenhofa język ten miał łączyć ludzi ponad rasą, wyznaniem i miejscem urodzenia. Tak się też stało w przypadku inżyniera Kola Ajayl’a z Afryki z plemienia joruba (Nigeria), pisarza esperanckiego, który w dniu 10 marca1933 przeprowadził wykład w Gimnazjum w Kartuzach, gdzie wówczas dyrektorem był Pan Józef Orzech – esperantysta. Nigeryjczyk w języku esperanto mówił o kulturze, zwyczajach, religii i życiu jego rodaków z terenów północnej Nigerii. Prelekcję, wzbogaconą slajdami, na żywo tłumaczył z języka esperanto na polski ówczesny dyrektor kartuskiego Gimnazjum Pan Józef Orzech.
Zdjęcie dokumentujące spotkanie w 1933 r. przedstawił uczestnikom Pan Edward Kozyra.
© Zdjęcie nadesłane przez Tonnę Ugwu.
Na odwrocie zdjęcia przedstawiającego grupę gimnazjalistów i nauczycieli oraz afrykańskiego wykładowcę, znajduje się odręcznie napisana informacja: "10 marca 1933 – Kartuzy, inżynier Ajayi Kola z Nigerii miał interesujący wykład o kulturze, religii i zwyczajach swoich rodaków. Wykład był ilustrowany przezroczami. Z esperanta tłumaczył Józef Orzech (Oneck?), dyrektor gimnazjum w Kartuzach.”Jest to pierwszy udokumentowany przypadek przeprowadzenia warsztatów międzykulturowych w polskiej szkole. Co ciekawe Nigeryjczyk posługiwał się językiem esperanto, w kontakcie z Polakami, a nie językiem angielskim.
Na odpowiedź czekają pytania. Kim był Kola? Jak długo przebywał w Polsce? Czy odwiedził inne szkoły? Jak wyglądał jego pobyt w Polsce? Jeżeli ktoś dysponuje informacjami na temat Koli bądź innych osób pochodzenia afrykańskiego, które przebywały w dwudziestoleciu międzywojennym na terytorium Polski, prosimy o kontakt z naszą Fundacją, pod adresem fundacja@afryka.org.
W związku z tym wydarzeniem kierujemy APEL DO MIESZKAŃCÓW KARTUZ z prośbą:
Czy rozpoznają Państwo kogoś na przedstawionym zdjęciu z prelekcji w 1933 r ?
Podczas wernisażu w Bibliotece poruszono kwestię przeprowadzenia kursu języka esperanto w Kartuzach. Stowarzyszenie Europa - Demokracja - Esperanto (EDE-PL) wraz ze Stowarzyszeniem Naukowo-Technicznym Inżynierów i Techników Rolnictwa Oddział Słupsk mogłoby przeprowadzić SZYBKI KURS JĘZYKA ESPERANTO na terenie Kartuz. Byłby to kurs bezpłatny, otwarty dla wszystkich grup wiekowych. Czas trwania kursu: 5 dni po 3 godziny lekcyjne dziennie. Jest możliwość dostosowania czasu trwania nauki według potrzeb.
CHĘTNYCH PROSIMY O ZGŁASZANIE SIĘ DO BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ W KARTUZACH.
Halina Borysiewicz- Członek Polskiego Stowarzyszenia Europa – Demokracja - Esperanto
